Na Jeffrey Moyo
HARARE (INPS) — Kuna zaidi ya visa 228 000 vya virusi vya korona nchini Zimbabwe, na vifo zaidi ya 5000 wakati kaskazini mwa nchi hii inasimama Zambia iliyobeba visa vya virusi vya korona zaidi ya 300 000 na vifo vinavyohusiana na COVID zaidi ya 3000 na bila kuacha nje, ni Msumbiji mashariki mwa Zimbabwe, inayoshindana na visa zaidi ya 200 000 vya virusi vya korona, hii na vifo vya zaidi ya 2000 vinavyohusiana na janga la hofu.
Hili linapotokea, wataalam wa afya kama Joseph Banda wa Malawi wamesema kwa Afrika kwa ujumla, hakuna utulivu kwani visa vya virusi vya korona vinaendelea kuongezeka, vikizidi udhibiti katika mchakato.
“Tangu ugonjwa huo uanze kupiga nchi za Afrika mwaka wa 2019, bara halijawahi kupumzika kutoka kwa visa ambavyo vimeendelea kuongezeka. Ndiyo, kunaweza kuwa na machache yanayosemwa na vyombo vya habari kuhusu visa vya virusi vya korona katika bara la Afrika, lakini naweza kukuambia watu zaidi na zaidi katika bara wanaambukizwa ugonjwa huo,” Banda aliiambia IDN.
Yeye (Banda) pia alifanya madai ya kushangaza kwamba visa vya virusi vya korona katika baadhi ya nchi za Kiafrika havikuripotiwa vya kutosha.
Mwishoni mwa mwaka wa 2021, Afrika kwa kweli ilikabiliwa na mwaka mwingine wa changamoto kwani virusi vya korona viliendelea kupiga bara maskini kutoka Cape hadi Cairo.
“Afrika imeteseka kutokana na virusi vya korona na uchumi wake unaweza kushuhudia kwa hili kwa sababu wakati visa viliendelea kuongezeka, viwanda viliendelea kufunga shughuli na kusababisha Waafrika wengi kupoteza kazi zao,” Nerdy Chivaviro, mwanauchumi wa kujitegemea nchini Zimbabwe, aliiambia IDN.
Kwa mujibu wa Umoja wa Afrika, wakati mgogoro wa Covid-19 umechukua uchumi wa dunia nzima Afrika imepigwa zaidi, na kuacha sekta muhimu za uchumi wa Afrika kuwa na ulemavu, na utalii, usafiri wa hewani, na sekta ya mafuta kuathirika.
Shukrani kwa virusi vya korona, mnamo Mei 2020,Waziri wa utalii wa Zimbabwe Mangaliso Ndlovhu aliingia kwenye rekodi katika vyombo vya habari akisema sekta ya utalii inaweza kupoteza hadi dola za Marekani bilioni 1,1 kwa sababu ya vikwazo vya usafiri ambavyo tayari vimelemaza sekta ya usafiri.
Waziri wa serikali ya Zimbabwe alisema hivi wakati aliwaambia waandishi wa habari baada ya kukutana na wahusika wa utalii katika mji mkuu wa nchi, Harare.
Miaka miwili baadaye, Afrika kwa ujumla imeona Covid-19 ikiendelea kuenea, hii inachangiwa na aina mpya wakati utoaji wa chanjo kwa bara ulikwama kabla ya kuimarika, na kusababisha ucheleweshaji katika utoaji wa chanjo huku kukiwa na wito mkubwa wa usawa.
Mwaka jana, Afrika Kusini ikawa nchi ya kwanza ulimwenguni kugundua aina ya Omicron ambayo imeathiri sana mamilioni ya watu duniani kote ingawa mara nyingi na dalili za polepole.
Hata hivyo, licha ya changamoto zilizoletwa na Omicron, Afrika hadi sasa imefanya maendeleo makubwa katika afya ikiwa ni pamoja na kuongoza mchakato wa chanjo ya mdomoni ya polio mpya, kuimarisha shughuli za mpangilio na chanjo ya kijeni ya COVID-19 na pia kuondoa ugonjwa wa kulala katika nchi za bara kama Cote d ‘Ivoire na Gambia https://www.afro.who.int/our-work-2021
Mwanzoni mwa mwaka wa 2021, bara la Afrika lilikuwa limeanza kurekodi idadi inayoongezeka ya visa vya COVID-19, na wastani ya kila siku ya takriban 25 000.
Kwa wataalamu wengi wa afya barani Afrika kama Lameck Mwansa aliye nchini Zambia, visa vya virusi vya korona vinaongezeka, lakini havitangazwi tena kwa umma kama janga kama wakati vilifika mwanzo.
“Visa vya virusi vya korona kwa hakika vinaongezeka hapa Zambia na Afrika kwa ujumla. Tofauti pekee sasa ni kwamba, visa havitangazwi kwa umma kama hapo awali na ndio sababu dunia haijali usoni mwa janga na kusababisha visa visivyo na mwisho kurekodiwa kila siku,” Mwansa aliiambia IDN.
Nchini Afrika Kusini, Phindiwa Zama anayefanya kazi kama muuguzi katika kliniki ya kibinafsi huko Johannesburg alidai kuwa bado wana wagonjwa wengi wanaougua virusi vya korona hata kama ulimwengu unaonekana kunyamaza kuhusu janga hilo.
“Tutaendelea kulaza wagonjwa wanaougua virusi vya korona, wengine wenye visa vikali wakati wengine wanakuja tu na kuruhusiwa kwenda kwani wanaonyesha dalili sio kali. Zaidi ya visa hivi vinahusiana na aina ya Omicron,” Zama aliiambia IDN.
Nchini Kongo Brazzaville, hakuna utulivu kwa sababu taifa la Afrika pia linapigana na visa vya kudumu vya janga la virusi vya korona.
Hivi sasa, kumekuwa na visa 23,485 vilivyothibitishwa vya COVID-19 nchini Kongo Brazzaville, na karibu watu 1,700 wagonjwa huko, ambao ni moja kwa kila wenyeji 3,100, kulingana na Shirika la Afya Duniani.
Hata hivyo, nchi kama Kongo Brazzaville sio peke yake katika makabiliano yao na kuongezeka kwa aina za virusi vya korona.
Kwa kweli, Afrika kote, visa vya COVID-19 vimeongezeka kwa kasi tangu katikati ya Septemba 2020, na kuongezeka kwa kasi kutoka mwishoni mwa Novemba.
Hilo linapotokea, tangu mwaka jana, aina mpya ya COVID-19 inayojulikana kama 501Y.V2 imekuwa ikisambaa sana katika jirani Afrika Kusini, ikisababisha maambukizi mengi katika nchi ya Kusini mwa Afrika.
Hata hivyo hakuna dalili kwamba aina mpya huongeza ukali wa virusi vya korona, kulingana na Shirika la Afya Duniani.
“Hata kama aina mpya haina makali zaidi, virusi ambavyo vinaweza kuenea kwa urahisi zaidi vitaweka matatizo zaidi juu ya hospitali na wafanyakazi wa afya ambao katika matukio mengi tayari wamezidiwa na shughuli,” alisema Dk Matshidiso Moeti, Mkurugenzi wa Eneo wa Shirika la Afya Duniani (WHO) Kwa Afrika katika mkutano wa mtandaoni mwaka jana.
Dk Moeti pia alisema “huu ni ukumbusho sana kwamba virusi havipunguki, kwamba bado vinatoa tishio la wazi, na kwamba vita vyetu viko mbali na kushinda.”
Bado hata hivyo, yeye (Moeti) aliwahimiza mataifa ya Kiafrika kushikamana kidini kwa hatua za kuzuia dhidi ya janga lililoogopa.
“Tunatoa wito kwa nchi zote kuongeza upimaji na ufuatiliaji wa virusi kugundua haraka, kufuatilia na kukabiliana na aina mpya za COVID-19 mara tu zinapoonekana. Ili kushinda adui mwepesi, mwenye kubadilika na asiyetulia, lazima tujue na kuelewa kila hatua yake, na kuzingatia sana kile tunachojua kinafanya kazi bora dhidi ya aina zote za virusi, “alisema Dk Moeti.
Na aina mpya za COVID-19 kama aina ya 501Y.V2 zikiwa huru, nchi za Kiafrika kama Afrika Kusini, Botswana, Ghana, Kenya, Komori na Zambia hasa hazijaachwa aidha na aina ambayo iliachwa huru mapema mwaka jana.
Nchini Afrika Kusini, Theme Mlilo mwenye umri wa miaka 56 ambaye hutoka Thokoza, mji wa Johannesburg alisema alipona kibahati baada ya kuathiriwa na omicron licha ya wataalam kusema aina hiyo mara nyingi huja na dalili zisizo kali.
“Karibu nife kutokana na virusi vya korona mwaka jana. Hospitalini, wauguzi walisema nilikuwa na aina ya omicron, lakini nilikuwa nikijitahidi kupumua hata walivyosema kuwa aina hiyo haikuwa ya mauti, lakini asante Mungu nilishinda na bado niko hai leo,” Mlilo aliiambia IDN. [IDN-InDepthNews – 27 Januari 2022]
Hisani ya picha: WHO/Marta Villa Monge.