Ed Holt
Kabla ya majaribio ya mafanikio ya Nix-TB, ambayo yalifanyika Afrika Kusini kutoka 2015 hadi 2017, wagonjwa wenye TB sugu ya dawa (XDR-TB) walipaswa kufuata mpango mgumu wa matibabu ya aina hatari zaidi ya ugonjwa huo.
BRATISLAVA, Oktoba 20 (IPS) – Wakati Tsholofelo Msimango alipojiunga na majaribio madogo ya dawa mpya ya matibabu ya kifua kikuu (TB) muongo mmoja uliopita, hakuwa na wazo kama dawa alizokuwa anapewa zingemsaidia.
Lakini wakiwa tayari wamekaa hospitalini kwa muda wa miezi sita baada ya kupata TB sugu kwa dawa (XDR-TB), ugonjwa huo hatari zaidi, ambao wakati huo ulikuwa hautibiki—robo tatu ya watu waliokuwa na XDR-TB walidhaniwa kufa kabla hata hawajatambuliwa na ni theluthi moja tu ya wale waliopata matibabu waliokoka—Msimango aliamua kuwa hana hasara.
“Nilikuwa na mashaka yangu, bila shaka, kama ingekuwa na mafanikio yoyote,” anaiambia IPS. “Lakini kusema kweli, wakati huo jambo nililoweza kufikiria ni kwamba lingeweza kunifanya kuwa bora zaidi, ili niweze kutoka hospitalini na kurudi nyumbani.
Msimango, ambaye wakati huo alikuwa na umri wa miaka 21, kutoka Brakpan nchini Afrika Kusini, alikuwa mmoja wa washiriki 109 katika jaribio la Nix-TB la dawa mpya ya dawa iliyofanyika katika maeneo matatu nchini kati ya 2015 na 2017.
Hadi wakati huo, matibabu ya kawaida kwa aina kali zaidi za TB zinazostahimili dawa yangehusisha wagonjwa wanaotumia dozi za kila siku za vidonge vyenye nguvu—dazeni katika visa fulani—pamoja na sindano kwa muda wa miaka miwili.
Madhara ya tiba hizo yanaweza kuwa ya kutisha—uziwi, kushindwa kwa figo na saikolojia kumeripotiwa—na kuna viwango vya juu vya kuacha matibabu, na hivyo kusababisha si tu kuzorota kwa hali ya mgonjwa bali pia kuenea zaidi kwa aina mbaya zaidi za ugonjwa huo miongoni mwa jamii.
Jaribio la Nix-TB lilijaribu regimen ya dawa ya kumeza ya miezi sita, ambayo ilikuwa mchanganyiko wa pretomanid, bedaquiline na linezolid (BPaL).
Yakematokeo-idadi ya matibabu ilikuwa na kiwango cha mafanikio cha matibabu ya asilimia 90 – ilisifiwa kama msingi na wataalam, na jaribio hilo lilithibitika kuwa wakati muhimu katika mapambano dhidi ya ugonjwa hatari zaidi wa kuambukiza ulimwenguni.
Msimango anasema hadi anajiunga na kesi hiyo, alikuwa akitumia “vidonge vingi na kudungwa sindano.” Wa mwisho, anasema, walikuwa wameacha kufanya kazi dhidi ya ugonjwa huo.
Lakini muda si mrefu katika kesi hiyo, aliona mabadiliko. Kabla ya kesi hiyo, alihangaika kupunguza uzito kwa sababu ya ugonjwa wake na matibabu.
“Nilipoanza kunenepa ndipo nilianza kufikiria kuwa matibabu yanafanya kazi. Tulipimwa, ikiwa ni pamoja na uzito, kila wiki na nilipoona kunenepa, nilijua kuwa ninapata nafuu,” anasema.
Kufikia mwisho wa kesi, anasema alijisikia kama mtu tofauti.
Uchunguzi ulionyesha hakuwa na TB.
“Kwa kweli nilifurahishwa na ukweli kwamba ningeweza kuacha kutumia dawa, na kwa sababu wakati huo nilikuwa mzima na sina TB na ningeweza kuishi maisha ya kawaida tena, lakini pia nilifurahishwa na ukweli kwamba ningeweza kuondoka hospitalini baada ya mwaka mmoja na kurudi nyumbani.
“Nilikuwa tayari nimelazwa hospitali kwa muda wa miezi saba kabla ya kesi kuanza, kisha miezi sita mingine kwa ajili ya kesi, na ilikuwa vigumu kuwa mbali na nyumbani kwa muda wa mwaka mmoja. Hospitali ilikuwa mbali na nilipoishi hivyo ilikuwa vigumu sana kwa mama kuja kunitembelea na kuniletea vitu,” anasema.
Lakini wakati sasa ni mzima wa afya na bila TB, ugonjwa huo umeendelea kuchukua nafasi kubwa katika maisha ya Msimango.
Aliamua kuwa anataka kuwasaidia wengine walioathiriwa na TB. Leo yeye ni mtetezi na mwalimu wa jumuiya ya TB na husaidia kuajiri watu kwa ajili ya masomo ya matibabu.
“Ningependekeza kwa mtu yeyote kwamba ikiwa atapata nafasi ya kushiriki katika utafiti kama ule niliopata kushiriki, kwamba anafaa kuuchukua,” anasema.
Sasa ni mama kwa mvulana mdogo, anasema anazungumza naye kuhusu yale aliyopitia na kuhusu TB ili aelewe kuhusu ugonjwa huo na hatari zinazoweza kusababisha.
“Ninazungumza na mwanangu kuhusu kile kilichonipata, kwa nini nilikuwa hospitalini na kwa nini sasa ninafanya kazi katika jumuiya ya TB. Ninamwambia mwanangu na marafiki zake kuhusu TB na nini kifanyike kukomesha kuenea kwake na jinsi wanaweza kusaidia, kwa mfano, kwa kuziba midomo yao wakati wa kukohoa,” anasema.
“Kwa kweli, ninasimulia hadithi yangu sana kwa sababu ninatumai inaweza kusaidia watu wengine,” anaongeza.
Mshiriki mwingine katika kesi hiyo, Bongiswa Mdaka, anasema hivyo.
“Ninazungumza na watu kila wakati kuhusu TB na uzoefu wangu kuhusu ugonjwa huo-nimefunguka sana kuhusu hilo. Ikiwa ninaona mtu anakohoa kwa zaidi ya wiki mbili, ninawaambia kuhusu ugonjwa huo na kuhusu kupima na kutibiwa mapema iwezekanavyo,” aliiambia IPS.
Akizungumza kutoka nyumbani kwake Vereeniging, Gauteng, Mdaka, ambaye alikuwa na umri wa miaka 27 alipoanza kesi hiyo, alisema kuwa, kama Msimango, ilibadilisha maisha yake.
“Jaribio lilikuwa ni mwokozi wa maisha yangu, halikubadilisha maisha yangu tu bali liliokoa, lilinipa nafasi ya pili. Miaka kumi iliyopita kabla ya kesi hiyo, hali ya watu wenye XDR-TB haikuwa nzuri, niligundulika kuwa nina MDR-TB na hali yangu ikiendelea kuwa mbaya nililazwa hospitalini, nilikaa hospitalini kwa siku tatu na waliniambia kuwa hapana, sina, nilikuwa na ugonjwa wa MDR-TB. hukumu ya kifo.
“Kwa hiyo wakati watu waliokuwa wakiendesha kesi hiyo walinijia, ilionekana kama uchawi. Sikuwa na matarajio makubwa – nilitarajia tu kwamba ningepona. Leo ni mzima na sina TB. Nina nguvu. Nina familia na maisha ya kawaida. Maisha ni mazuri,” alisema.
Akizungumza na wataalam ambao walihusika katika jaribio hilo, inakuwa wazi kwamba kuingia ndani yake, hakuna mtu aliyejua jinsi ingekuwa muhimu hatimaye kuwa katika siku zijazo za matibabu ya TB.
Dk. Pauline Howell aliwasimamia wagonjwa hao wakati wa majaribio ya Nix-TB katika Hospitali ya Sizwe Tropical Diseases jijini Johannesburg, ambapo Msimango alikuwa mgonjwa.
“Kabla ya jaribio la Nix tulijua kwamba matibabu yalikuwa marefu sana, yenye sumu sana, yalifanya kazi kwa chini ya nusu ya watu walioathirika na TB, na kwa wale waliogunduliwa na XDR TB (kulingana na ufafanuzi wa kabla ya 2021), ni asilimia 20 tu walikuwa hai baada ya miaka 5. Nilikuwa bado mdogo katika majaribio ya kliniki mwaka wa 2015, lakini ilikuwa wazi kwa kila mtu ambaye alijua juu ya matibabu ya XDR ambayo angalau miezi sita ilipanua. ya sindano, na madawa mengine yote (njia ya sinki la jikoni) yenye dawa tatu tu ilitufanya tuwe na wasiwasi zaidi,” aliiambia IPS.
Lakini kama washiriki wengi wa jaribio hilo, aliona kwa haraka jinsi matibabu yalivyokuwa yakifanya kazi.
“Wakati washiriki wa jaribio walipoanza kuwaambia wagonjwa wapya waliolazwa kuhusu jaribio hili na kuwaleta kwenye tovuti ya utafiti kabla hatujapata nafasi ya kuzungumza nao, hilo lilikuwa likizungumza kwa sauti kubwa. Wakati wagonjwa fulani, ambao walikuwa wamelazwa kwa zaidi ya miaka miwili, walianza ghafla kujibu matibabu ya TB na kubadilika kitamaduni, ilikuwa nzuri kusherehekea pamoja nao, Howell, ambaye sasa ni Kiongozi wa Tovuti ya Utafiti wa Kliniki katika Sizwe Tropical HospitalWakati wagonjwa walipokuwa wakienda Cape Mashariki, walisema wagonjwa. kesi, tulijua haya ndiyo matibabu ambayo tungetaka sisi wenyewe na wapendwa wetu pia.”
“Kwa hakika kuna [washiriki wa majaribio] wachache ambao wanaweza kuwa hawajapona bila matibabu haya, lakini kwa wengi, waliweza kurejea kwenye maisha yao kwa haraka, na hivyo kusababisha maambukizo machache zaidi na kukabiliwa na upweke mdogo na madhara mengine ya kuwa na TB sugu ya dawa,” aliongeza.
Hata hivyo, ingawa jaribio lilikuwa na athari ya papo hapo kwa washiriki wake, matokeo yake, ambayo yalipendekeza uwezo mkubwa wa regimen, yalifungua njia kwa BPaL kuleta mapinduzi katika matibabu ya TB.
“Sikuwa na wazo kwamba jaribio hili lingekuwa hatua ya kwanza kuelekea kubadilisha matibabu ya kifua kikuu sugu duniani kote,” Howell alisema.
“Ni vyema kukumbuka kwamba ingawa TB ni hatari, inatibika, na madhara ya mfumo wa BPaL/M ni ya kawaida lakini yanaweza kutabirika na kudhibitiwa. Muongo mmoja uliopita, wagonjwa walikomesha mikataba ya kukodisha nyumba zao, waliacha kazi zao, waliwaambia washirika wao waendelee na familia zao zilichukua sera za mazishi. Siku hizi, wagonjwa wanakaa mbele yangu kwa wiki mbili na nimekuwa nikirudi nyumbani kwa wiki mbili na nimekuwa nikirudi nyumbani! maisha’ Hufanya kichwa changu kuzunguka ni kiasi gani kimebadilika, kwa kiasi fulani kutokana na jaribio la Nix,” aliongeza.
Mnamo 2022, Shirika la Afya Ulimwenguni (WHO) liliidhinisha BPaL ikiwa na au bila dawa nyingine, moxifloxacin (M), na BPaL(M) ndio chaguo la matibabu linalopendekezwa kwa TB sugu ya dawa.
Kulingana na data kutoka kwa Muungano wa TB, kundi lisilo la faida ambalo lilitengeneza dawa za pretomanid, BPaL na BPaL, wanatibu takriban asilimia 75 ya idadi ya jumla ya wagonjwa wa TB sugu wanaotibiwa kila mwaka. Idadi hii inakadiriwa kufikia asilimia 90 hivi karibuni.
Wakati huo huo, kundi hilo linasema, dawa hizo tayari zimeokoa maisha zaidi ya 11,000 na dola milioni 100 kwa mifumo ya afya duniani kote na kufikia 2034 zinatarajiwa kuokoa maisha ya ziada 192,000 na mifumo ya afya karibu.Dola za Marekani bilioni 1.3.
Katika baadhi ya nchi zilizoainishwa kuwa na magonjwa ya milipuko ya TB yenye mzigo mkubwa, tayari yamebadilisha hali ya TB kwa kiasi kikubwa.
“Nchini Afrika Kusini, ambayo ilipitisha miongozo ya BPaL/M mnamo Septemba 2023, tunaona asilimia ya tarakimu moja ikipotea kufuatilia kwa mara ya kwanza katika historia ya programu yetu ya TB,” anasema.
Lakini uwezo wa regimen unaweza kuwa katika hatari ya kutotimizwa kikamilifu wakati mataifa tajiri yanapunguza bajeti ya misaada ya kigeni, na kuathiri ufadhili ambao kijadi umesaidia kusaidia magonjwa na programu zingine za afya katika nchi masikini.
“Changamoto ya milele na TB ni jinsi inavyofungamana kwa karibu na ukosefu wa upatikanaji, umaskini, matumizi ya madawa ya kulevya, kutokuwa na makazi na ukosefu wa fedha kwa ujumla ili kuondokana na changamoto hizi … Kwa bahati mbaya, mradi tu kuna umaskini na ukosefu wa upatikanaji, utashi wa kisiasa na ufadhili, TB itaendelea kuishi bega kwa bega nasi,” alisema Howell.
“Baadhi ya watu sasa hawawezi kupata dawa kwa sababu ya mikato hii,” alisema Msimango. “Wanagharimu maisha ya watu.”
Kumbuka:Makala haya yameletwa kwako na IPS Noram kwa ushirikiano na INPS Japani na Soka Gakkai International katika hali ya mashauriano na ECOSOC.
Ripoti ya Ofisi ya Umoja wa Mataifa ya IPS