โดย Kalinga Seneviratne
เวียงจันทน์ (IDN) – การเยี่ยมเยียนของประธานาธิบดีสหรัฐอเมริกา บารัก โอบามาในต้นเดือนกันยายนช่วยเน้นความใส่ใจต่อหนึ่งในอาชญากรรมสงครามที่น่ากลัวที่สุดในประวัติศาสตร์ การทิ้งระเบิดประเทศเอเชียตะวันออกเฉียงใต้เล็ก ๆ ที่ไร้ซึ่งทางออกสู่ทะเลในระหว่างสงครามอินโดจีนในปี 1960 และ 1970 รวมทั้งประชากรขนาดใหญ่และค่าใช้จ่ายในการพัฒนาของตน
ชาวลาวใช้ประโยชน์จากการเยี่ยมเยียนของทั้ง โอบามาและเลขาธิการสหประชาชาติ พันกีมุน สำหรับการประชุมสุดยอด อาเซียน (ASEAN) และ เอเชียตะวันออก (East Asia) เพื่อเริ่มดำเนินการเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืน 18 ประการของตนเองเพื่อลดผลกระทบของสรรพาวุธที่ยังไม่ระเบิด (UXO) ในการพัฒนาและกิจกรรมทางเศรษฐกิจ
SDG 18 คือ ส่วนเพิ่มเติมใหม่ล่าสุดจาก กลุ่มเป้าหมายที่ยอมรับในระดับสากลทั้ง 17 ประการ ซึ่งสร้างใจความสำคัญของวาระ การพัฒนาที่ยั่งยืนใหม่ ที่มีผลตั้งแต่ต้นปี ตามข่าวประชาสัมพันธ์จาก United Nations ใน สปป.ลาว โดย สปป. ลาวร่วมกับรัฐสมาชิกอื่น ๆ ทั้งหมดของสหประชาชาติทั้ง 192 ประเทศเห็นชอบกับ SDG ที่สมัชชาใหญ่ของสหประชาชาติในนิวยอร์ก เมื่อเดือน กันยายน 2015 และได้รุกเพื่อรวมพวกมันเข้าไว้ในแผนและนโยบายระดับชาตินับตั้งแต่นั้น
นายกรัฐมนตรีของลาว ทองลุน สีสุลิด และ พันกีมุน ได้เปิด SDG แห่งชาติของตนเองในวันที่ 7 กันยายน ที่อีเวนท์การประชุมกลุ่มย่อยในระหว่างการประชุมสุดยอด ในการปราศรัยในอีเวนท์นั้น เลขาธิการของสหประชาชาติได้ตั้งข้อสังเกตว่า มากกว่าครึ่งของ การบาดเจ็บล้มตายเป็นสาเหตุมาจาก UXO ในลาวในหลาย ๆ ปีที่ผ่านมานั้นเป็นเด็กโดยบ่อยครั้งจะเป็นเด็กหนุ่ม
“ด้วย SDG 18 เรามุ่งมั่นที่จะกำหนดจุดสิ้นสุดให้กับแนวโน้มที่น่ากลัวนี้เป็นครั้งสุดท้าย ทั้งนี้ผลกระทบทางสังคมและเศรษฐกิจจากการปนเปื้อน UXO หมายถึงผู้คนขาดความเชื่อมั่นในความปลอดภัยของดินแดนขอพวกเขาเอง ซึ่งในทางกลับกันนั้นมีผลกระทบเชิงลบในด้านรายได้ของเกษตรกรในชนบท และครอบครัวของพวกเขารวมทั้งขัดขวางการพัฒนาของทั้งประเทศ” พันกีมุนกล่าว
เขากล่าวเสริมว่า “ผมยินดีต่อความมุ่งมั่นของรัฐบาลในการมอบอิสระแก่ผู้คนของตนจาก UXO ด้วยเครื่องมือที่ทรงพลังเช่น SDG แห่งชาติซึ่งที่จะทำให้แน่ใจว่ามีการประสานงานด้วยความพยายามเพื่อให้ส่งผลอย่างเต็มที่”
ลาวมีความแตกต่างในการเป็นหนึ่งของประเทศที่มีการทิ้งระเบิดอย่างหนักหนาสาหัสมากที่สุดในโลก นับตั้งแต่ปี 1964 ถึง 1973 ประเทศค่อนข้างทนทุกข์จากการโจมตีทางอากาศที่หนักหนาที่สุดในประวัติศาสตร์โลก
ในเก้าปี มีภารกิจในการทิ้งระเบิดกว่า 500,000 ภารกิจ โดยส่วนใหญ่เป็นการดำเนินการจากกองทัพสหรัฐที่โยนสรรพาวุธมากกว่าสองล้านตัน หรือเกือบ ๆ หนึ่งตันสำหรับผู้ชาย ผู้หญิง และเด็กทุก ๆ คนของประชากรในขณะนั้น
ส่วนใหญ่แล้วระเบิดพวกนี้เป็นระเบิดลูกปรายสังหารบุคคลที่มีเป้าหมายในการระเบิดหรือส่งผลกระทบหลังจากนั้นไม่นาน แต่อัตราความผิดพลาดตามการประมาณการของสหประชาชาตินั้นอาจสูงถึง 30 เปอร์เซ็นต์ เป็นผลให้ UXO จึงยังคงส่งผลกระทบต่อ 15 ของ 18 จังหวัดหลังสิ้นสุดสงครามกว่า 40 ปี
แบบสำรวจผลกระทบทางสังคมและเศรษฐกิจของ UXO แห่งชาติสร้างขึ้นในปี 1996-97 พบว่า 86 อำเภอจาก 133 อำเภอในประเทศ (หรือ 25 เปอร์เซ็นต์ของทุกหมู่บ้าน) รายงานถึงการปนเปื้อนจาก UXO อย่างต่อเนื่อง
ทั้งนี้โดยประมาณแล้วมี ระเบิดลูกปรายประมาณ 80 ล้านลูกที่ยังคงไม่ระเบิด โดย UXO ทำให้เกิดข้อจำกัดในการเข้าถึงที่ปลอดภัยต่อการทำเกษตรกรรมและที่ดินสำหรับโครงการพัฒนา รวมทั้งการทำการก่อสร้างด้านการขนส่งและโครงสร้างพื้นฐานทางพลังงาน โรงเรียน โรงพยาบาลและการบริการความสะดวกด้านน้ำประปามีค่าใช้จ่ายที่สูงและอันตรายเพิ่มขึ้น ด้วยเหตุผลนี้เองที่รัฐบาลลาวได้กำหนดเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืนแห่งชาติของตนเองที่มีเป้าหมาย 18 ประการ
“เราเห็นการบาดเจ็บล้มตายส่วนใหญ่ในพื้นที่ชนบทและท่ามกลางประชาชนที่ยากจนที่สุด นั่นคือการเชื่อมโยงไปสู่ความยากจน” นิลส์ คริสเทนเซน หัวหน้าของ UXO และหน่วยดูแลความยากจน (Poverty Unit) ที่ โครงการพัฒนาแห่งสหประชาชาติ (UNDP) ในลาว ในการสัมภาษณ์กับ IDN-INPS
“นี่คือความท้าทายในตัวมันเองเมื่อคุณทำการพัฒนาในพื้นที่ชนบท อาจมีระเบิดอยู่ใต้พื้นดินเมื่อเกษตรกรทำงานในท้องทุ่งนา ซึ่งเป็นความเสี่ยงโดยตรงเป็นอย่างมากต่อการดำรงชีวิตของพวกเขา รวมทั้งกิจกรรมการพัฒนา” เขากล่าวเสริม
นับตั้งแต่สิ้นสุดสงครามอินโดจีนในปี 1975 ลาวดิ้นรนที่จะทำให้ที่ดินปราศจาก UXO โดยเริ่มแรก เกษตรกรและชุมชนที่ได้รับผลกระทบทำด้วยตนเองด้วยความเสี่ยงต่อชีวิตของพวกเขาเป็นอย่างยิ่ง
ความช่วยเหลือขององค์กรการกุศลระหว่างประเทศและองค์กรพัฒนาเอกชนระหว่างประเทศ (NGO) ที่มีความชำนาญมาหลังจากนั้นเพราะว่าสงครามเกี่ยวกับลาวนี้เป็นที่รู้จักกันในฐานะ “สงครามลับ” ของเพนตากอน ที่ถูกเก็บซ่อนไว้จากสื่อต่างประเทศ แม้แต่ประชาชนอเมริกันเองส่วนใหญ่ก็ไม่ทราบถึงอาชญากรรมสงครามที่กระทำโดยรัฐบาลของพวกเขาที่เป็นการคาดคะเนที่จะยับยั้งเส้นทางลำเลียงของเวียดกงผ่านลาวไปยังเวียดนาม
ในปี 1996 รัฐบาลลาวที่มีการสนับสนุนจาก UNDP ได้จัดตั้งผู้ดำเนินการระดับชาติเพื่อระบุถึงปัญหาของ UXO ที่เหลืออยู่ สิ่งนี้กลายเป็นแกนหลักของความพยายามของประเทศในการกำจัดตนเองจากเศษซากแห่งสงคราม เมื่อ 20 ปีที่ผ่านมา UXO ในประเทศลาวได้กวาดล้างที่ดินไปกว่า 300 ตารางกิโลเมตรเพื่อการใช้งานที่ปลอดภัย ได้ทำลาย UXO ไปมากกว่า 1.3 ล้านลูกและได้เยี่ยมเยียนหมู่บ้านกว่า 11,000 ครั้งเพื่อสอนชุมชนเกี่ยวกับความเสี่ยงของระเบิดที่ยังไม่ระเบิด
“SDG 18 มอบเป้าหมายในการทำงานต่อที่ชัดเจนให้กับเรา” คริสเทนเซน สัญชาติเดนมาร์กระบุ “เราได้พยายามที่จะกำหนดเป้าหมายที่ทะเยอทะยาน เพื่อยกตัวอย่าง เราต้องการที่จะลดการบาดเจ็บล้มตายสู่ระดับที่ต่ำที่สุดที่จะเป็นไปได้”
เขาชี้ให้เห็นว่ามีการบาดเจ็บล้มตายในลาวทุก ๆ ปี “ผมเชื่อว่าปีนี้มีมากกว่า 40 คนแล้ว… เราต้องการทำงานต่อเพื่อที่จะบอกได้ว่าไม่ควรมีการบาดเจ็บล้มตายใด ๆ อีก” เขากล่าวเสริม
ในระหว่างขั้นตอนแรกของการดำเนินการ SDG 18 นั้น รัฐบาลลาวได้วางแผนที่จะดำเนินการด้านแบบสำรวจแห่งชาติที่ครอบคลุมของการปนเปื้อน UXO ซึ่งจะช่วยกำหนดเป้าหมายการทำงานที่ชัดเจนในพื้นที่ที่มีความเสี่ยงสูงและลดจำนวนของผู้บาดเจ็บ
ความท้าทายของ UNDP และรัฐบาลลาวคือการจัดลำดับความสำคัญของพื้นที่ที่พวกเขาจำเป็นต้องทำงาน คริสเทนเซนระบุ “หากเราพบว่าการปนเปื้อนนั้นมีขนาดใหญ่ ใกล้กับหมู่บ้าน เราจะต้องจัดลำดับความสำคัญในส่วนนั้นมาก่อนที่จะไปยังส่วนของภูเขาซึ่งไม่มีใครอาศัยอยู่” เขาอธิบาย “ลำดับความสำคัญคือที่ที่ผู้คนอยู่อาศัย ที่ที่พวกเขาดำรงชีวิต ที่ที่การปนเปื้อนมีความเสี่ยงต่อชีวิตมนุษย์ กิจกรรมของมนุษย์”
ภาคส่วน UXO ที่มีการสนับสนุนจาก UNDP ได้ปรับใช้แนวทางแบบสำรวจ UXO ตามจากหลักฐานใหม่ในปี 2015 ซึ่งมีผลต่อจำนวนระเบิดลูกปรายที่กำจัดได้ต่อเฮกตาร์ของที่ดินที่เพิ่มขึ้นเป็นอย่างมาก จากระเบิดลูกปรายที่น้อยกว่า 7 ลูกต่อเฮกตาร์ในปี 2014 เป็นระเบิดลูกปรายมากกว่า 22 ลูกต่อเฮกตาร์ในปี 2015
แนวทางแบบสำรวจใหม่ได้นำมาซึ่งการปรึกษาหารือกับชุมชนเพื่อระบุถึง UXO ที่ทราบทั้งหมดในและรอบ ๆ หมู่บ้าน ตามด้วยแบบสำรวจทางเทคนิคเพื่อสร้างขอบเขตของพื้นที่อันตรายที่ได้รับการยืนยันแต่ละพื้นที่ ซึ่งจากนั้นจะได้รับการกรอกเข้าฐานข้อมูลระดับชาติและได้รับการจัดลำดับความสำคัญเพื่อการกวาดล้าง
คริสเทนเซนระบุว่าการรับเทคโนโลยีที่เหมาะสมในการทำงานในภูมิประเทศที่ยากลำบากคือความท้าทายที่ใหญ่ที่สุดสำหรับโครงการการกวาดล้าง UXO ในลาว “เราจำเป็นต้องตรวจสอบเส้นผ่าศูนย์กลาง UXO ลงไปถึง 25 ซม.” เขากล่าว “เราต้องการความหลากหลายของอุปกรณ์ เพราะว่ามันทั้งหมดขึ้นอยู่กับภูมิประเทศ โดยในดินของบริเวณดังกล่าวนั้นยากสำหรับการทำงานของอุปกรณ์”
ลาวยังเป็นผู้ให้การสนับสนุนชั้นนำสำหรับการประชุมเกี่ยวกับระเบิดลูกปรายซึ่งเป็นข้อตกลงระหว่างประเทศที่มีผลบังคับใช้ในปี 2010 ที่กลุ่มรัฐที่เต็มใจปฏิบัติเพื่อกวาดล้างพื้นที่ที่ปนเปื้อน โดยทำลายคลังอาวุธและให้ความช่วยเหลือต่อเหยื่ออุบัติเหตุระเบิดลูกปราย [IDN-InDepthNews – 05 ตุลาคม2016]