Yazar: Thalif Deen
BİRLEŞMİŞ MİLLETLER (IDN) — Öncelikli olarak aşırı yoksulluğun ve açlığın ortadan kaldırılmasını içeren Birleşmiş Milletlerin 17 Sürdürülebilir Kalkınma Hedefi büyük maddi sıkıntı içinde.
Hedefler, Ukrayna’daki savaşın ekonomik yansımaları ve en önemlisi, dünyanın hem zengin ve hem de fakir halkları üzerinde yıkıcı etkiye sahip yaygın COVID-19 salgını da dahil olmak üzere çeşitli faktörlerin kümülatif etkisiyle ciddi şekilde zarar gördü.
BM, üçüncü yılına giren COVID-19 salgınının “Birleşmiş Milletler tarihindeki en büyük küresel zorluklardan biri olduğunu” söylüyor.
6 milyondan fazla insan hayatını kaybetti ve salgın halen 2030 gündemine ulaşmak için gerçekleştirilen ilerlemeyi şiddetle rayından çıkarmayı sürdürürken, 100 milyondan fazla insan da 2020’de aşırı yoksulluğa itilerek, yirmi yıllık düşüş eğilimini çarpıcı şekilde tersine çevirdi.
Dünya Bankası, bu yıl çeyrek milyar insanın aşırı yoksulluğa itilirken, yaklaşık 323 milyon insanın da şiddetli gıda güvensizliğiyle karşı karşıya kalabileceğini öngörüyor—bu da öncelikli Sürdürülebilir Kalkınma Hedeflerinin ortadan kalkmasına yönelik bir tehdittir.
Birleşmiş Milletler Ekonomik ve Sosyal Konseyi BaşkanıBotsvana Büyükelçisi Collen V. Kelapile şunları söyledi: “COVID-19 salgını kalkınmanın ilerlemesi üzerinde dehşet verici etkilere katkıda bulunan eğilimleri daha da şiddetlendirdi ve en yoksul ve kırılgan kesim etkileri en şiddetli şekilde yaşıyor.”
COVID-19 salgınından ve şimdi de Ukrayna’daki savaştan kaynaklanan ekonomik şoklar, en yoksul ülkelerin borç yönetimi için milyarlar harcamasına ve kaynakları, salgına müdahale ve yatırımlardan sürdürülebilir bir iyileşmeyi desteklemeye yönlendirerek durumu daha da şiddetlendirdi.
BM’nin Ekonomik ve Sosyal Konseyinin (ECOSOC) sponsorluğunda 26-28 Nisan tarihlerinde gerçekleştirilen üç günlük üst düzey forumda konuşma yapan BM Genel Sekreter Yardımcısı Amina Muhammed şu uyarılarda bulundu: “Sürdürülebilir Kalkınma Hedeflerinin kurtarılması gerekiyor. Kalkınma için finans çözümün önemli bir parçasıdır. Fakat şu zamana kadar küresel müdahale beklenenden çok daha az.”
Yakın tarihli bir BM raporu, 2022 Sürdürülebilir Kalkınma için Finansman Raporu: Finansal Uçurumu Kapatmak (FSDR 2022), dünyanın en yoksul ülkelerinin yüzde 60’nının 2015’tekinin iki katı olan borç stresinde veya yüksek risk altında olduğu konusunda uyarıyor. Gelişmekte olan ülkelerde—zengin mevkidaşlarına kıyasla 8 kat olan faiz oranlarıyla- yüksek borç yönetimi maliyeti halihazırda kırılgan olan kamu finansmanlarını zorluyor.
Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri aynı zamanda eğitim kalitesini, toplumsal cinsiyetin güçlendirilmesini, eşitsizliklerin azaltılmasını, uygun fiyatlı ve temiz enerjiyi ve sürdürülebilir şehirleri de içeriyor.
Forumun en olumlu sonuçlarından biri pek çok devlet başkanı, başka yardımcısı, dış işleri bakanı, kalkınma iş birliği bakanı ve büyük elçileri tarafından ifade edilen Bütünleşik Ulusal Finansman Çerçevesi (INFF) Aracının kurulmasıdır.
INFF, BM’nin Ekonomik ve Sosyal İşler Dairesi (BM DESA), BM Kalkınma Programı (UNDP), Ekonomik İş Birliği ve Kalkınma Teşkilatı (OECD), Avrupa Birliği (EU) ve İtalya ve İsveç Hükümetlerinin yeni bir ortak girişimidir.
Aracın, “Kritik yatırımları Sürdürülebilir Kalkınma Hedeflerine (SDG) yönlendirmek için 80’den fazla hükümete verilen desteği uyumlu hale getirmek ve büyütmek için uluslararası partnerleri bir araya getirmesi” bekleniyor.
INFF kavramı ilk olarak BM Üye Ülkeleri tarafından 2015 Addis Ababa Eylem Gündeminde, sürdürülebilir kalkınma için kamu finansmanını ve özel finansmanı güçlendirmeye yönelik ülke liderliğinde bir yaklaşım olarak tanıtıldı.
Ekonomik ve Sosyal İşler Dairesinden (DESA) sorumlu BM Genel Sekreter Yardımcısı Liu Zhenmin şunları söyledi: “”INFF’lerin hem mevcut krize acil müdahalede hem de daha iyi bir yeniden inşada önemli bir rolü olduğu açıktır.”
“Araç doğru zamanda başlatılıyor. Artık odağımız, hiç olmadığı kadar, finansal uçurumu kapatmak ve finansmanı en çok ihtiyaç duyulan yere yönlendirmek için ortaklıkları güçlendirmeye yönelik olmalıdır”, dedi
Küresel zorluklar küresel müdahaleleri gerektirir ancak nihai olarak ülke düzeyinde finansman akışı, sağlık, eğitim, alt yapı ve diğer SDG yatırımlarını finanse etmelidir, diye ekledi.
UNDP Başkanı Achim Steiner de aynı şekilde olumluydu. “Dünyada 2030 Gündemini finanse etmek için yeterli para olmasına rağmen, doğru yerlere tahsis edilmiyor–küresel sermayenin %20’si, dünya nüfusunun %84’ünü barındıran gelişmekte olan ülkelerin elindedir.”
“Bu yeni INFF aracı, bu uçurumu kapatmaya yönelik, ülkelere, finansman seviyelerini değiştirerek oyunun kurallarını değiştirecek iddialı finansman stratejileri uygulamaları için ihtiyaç duydukları teknoloji, uzmanlık ve araçları sunacak–ülkelerin kesin iklim kararları almasına ve çevre, okuryazarlık, sağlık hizmetleri ve sağlık koruma gibi temel alanlarda geleceğe yönelik yatırımlar yapmasına imkan sağlayacaktır.” dedi
Forumda Ülke Liderleri ve Hükümet Başkanları, Bakanlar ve üst düzey temsilciler tarafından kabul edilen Sonuç Belgesi şu uyarıda bulunuyor: “Yeterli finansmanın harekete geçirilmesinin, Sürdürülebilir Kalkınma için 2030 Gündeminin uygulanmasında büyük bir zorluk olmaya devam etmesi ve mevcut eşitsizliklerinin daha da derinleşmesine yol açacak şekilde ilerlemenin ülkeler içinde ve arasında eşit olarak paylaşılmaması hakkındaki derin kaygılarımızı ifade ediyoruz.”
“2030 Gündeminin ve Paris Anlaşmasının başarısı, kaynakları harekete geçirme becerimize ve farklı gündemler için kurduğumuz kurumların birbirini desteklemesine bağlıdır.”
Bu esnada yayılan finansal krizle mücadele etmek için, BM Genel Sekreteri António Guterres, Gıda, Enerji ve Finans Küresel Kriz Müdahale Grubunu kurdu. Üst düzey bir politik Grup olarak tanımlanır ve amacı “gıda güvenliği, enerji ve finans zorluklarından oluşan kusursuz fırtınanın önüne geçmektir”.
Genel Sekreter Yardımcısına göre, Küresel Kriz Müdahale Grubunun ilk raporu, 2022 Sürdürülebilir Kalkınma için Finansman Raporu ile acil eylem için aşağıdaki tavsiyeleri ortaya koyuyor.
İlk olarak, tüm kaynaklardan hızlı ve esnek finansman harekete geçirme hakkında:
(1) Uluslararası topluluk resmi kalkınma yardımı taahhütlerini yerine getirmeli ve uzun vadeli sürdürülebilir finansmana hızlı erişimi desteklemelidir.
(2) Uluslararası Finans Kuruluşları esnekliğe ve hıza öncelik vermelidir. Fonları hızlı ve gereksiz şartlar olmadan dağıtan acil finansman mekanizmaları derhal hizmet sokulmalıdır.
(3) IMF’nin Hızlı Kredi İmkanı ve Hızlı Finansman Araçlarına erişim limitleri artırılmalı ve kümülatif limit genişletilmelidir.
(4) Güçlü dış pozisyona sahip ülkeler kullanılmayan Özel Çekme Haklarını, IMF’nin Yoksulluğu Azaltma ve Büyüme Vakfı ve yeni kurulan Dayanıklılık ve Sürdürülebilirlik Vakfı da dahil olmak üzere, ihtiyacı olan ülkelere aktarmalıdır.
(5) Bölgesel düzey de dahil olmak üzere Çok Taraflı Kalkınma Bankalarının yeni sermaye enjeksiyonlarına ihtiyacı vardır.
(6) Çok taraflı bankalar aynı zamanda, gelişmekte olan ülkelerin uluslararası piyasalarda karşılaştığı yüksek ülke borçlanma maliyetlerine ve Kredi Derecelendirme Kuruluşlarının rolüne ilişkin acil önlemler almalıdır.
İkinci olarak, yükselen borç risklerinin üzerine gitmeliyiz” dedi. G20, Borç Yönetimini Askıya Alma Girişimini iki yıl için tekrar etkinleştirmeli ve vadeleri iki ila beş yıla kadar tekrar planlamalıdır.
Borç Uygulamaları için Genel Çerçeve, zaman çizelgelerinin şeffaflığı ve hangi borcun kapsandığına dair açıklığı içerecek şekilde, yeniden düzenlenmelidir. Borç yönetimi ödemenin askıya alınmasını; uygulamanın karşılaştırılabilmesini ve özel ve Paris kulübü dışında kredi verenlerin dahil edilmesini de içermelidir.
Üçüncü olarak, pek çok ülkenin başı hala öngörülemeyen bir salgınla dertte olduğu için, COVID-19 aşılarına ve tedavilerine adil erişim için yatırım yapmamız gerekiyor.
COVID-19 Araçları ACT Hızlandırıcısı ve COVAX Aracı için tam finansmana ihtiyacımız var. Ülkeler bu salgını bitirmek ve gelecek için hızlı iyileşme gücü kazanmak için teknik uzmanlığı ve fikri mülkiyeti güçlendirmelidir.
Bütün ülkeler sosyal koruma sağlamaya ve sosyal korumayı genişletmeye ve istihdam bakımından zengin bir iyileşmeye yatırım yapmaya devam etmelidirler.
Son olarak yarısının uyarlanması gereken iklim finansmanını acil olarak güçlendirmeliyiz.
Bu aynı zamanda ulusal bütçelerin ve vergi sistemlerinin, SDG’ler ve Paris Anlaşması ile, yeşil yıkamayı ele alacak ve uluslararası finans sistemlerindeki teşvikleri yeniden gözden geçirecek şekilde uyumlu hale getirilmesini de gerektirir.
Güçlü siyasi irade, istek ve liderlikle desteklenen küresel bir dayanışmaya ihtiyacımız var. Gelişmiş ülkeler, gelişmekte olan ülkelerdeki iklim eylemi için yıllık 100 milyar doları harekete geçirme taahhüdünü acilen yerine getirmelidir,” diye ekledi [IDN-InDepthNews – 30 Nisan 2022]
Fotoğraf: Botsvana Devlet Başkanı Mokgweetsi Masisi, 25 Nisan 2022’de ECOSOC Kalkınma için Finansman Forumunda açılış konuşması yapıyor. Kredi: UNDESA/Predrag Vasic