By Dr.Majid Khan
ISLAMABAD – “10 Milyar Ağaç Tsunamisi” isimli proje, Pakistan’ın yaygın ağaçlandırma yoluyla çevresel bozulmanın üstesinden gelmek için verdiği önemli bir taahhüdü temsil ediyordu.Küreselleşmiş Milyar Ağaç Kampanyası’ndan esinlenen bu iddialı girişim, Pakistan genelinde 10 milyar ağaç dikmeyi, tükenen ormanları yenilemeyi, iklim değişikliğiyle mücadele etmeyi ve biyolojik çeşitliliği desteklemeyi hedefliyordu. Ancak proje asil amaçlarına ve başlangıçta aldığı övgülere rağmen, büyük ölçüde Pakistan’ın karmaşık siyasi ortamı nedeniyle önemli zorluklarla karşılaştı.
10 Milyar Ağaç Tsunamisi girişimi, Pakistan’ın Hayber Pakhtunkhwa eyaletinde 2018 yılı
başında bir milyar ağacı başarıyla diken Milyar Ağaç Tsunamisi projesinin bir uzantısı olarakortaya çıkmıştır. Bu başarıdan ve uluslararası tanınırlıktan cesaret alan federal hükümet,2018 yılında bu projeyi ulusal ölçekte benimseyerek 2023 yılına kadar on milyar ağaç dikmeyi hedefledi. Bu proje sadece çevresel bir çaba olmayıp aynı zamanda Pakistan’ın uluslararası çevre anlaşmaları ve sürdürülebilir kalkınma hedeflerine yönelik daha geniş taahhütlerine de entegre edilmiştir. Kereste kaçakçılığından kaynaklanan ormansızlaşma, tarımsal tecavüz ve sürdürülemez ağaç kesimi gibi kritik sorunları ele alarak bu harap olmuş manzaraları yeniden canlandırmayı amaçlamıştır.
Proje, sürdürülebilir uygulamalar yoluyla çevresel yenilenme ve ekonomik canlanmaya
odaklanan çok sayıda hedefle yapılandırılmıştır. Çevresel hedeflerin başında, orman
örtüsünü artırarak Pakistan’ın karbon ayak izini önemli ölçüde azaltmak ve bu sayede arazi bozulması ve çölleşmeyle mücadeleye yardımcı olmak geliyordu. Ekonomik alanda ise girişim, fidanlıklarda, ağaç dikiminde ve orman bakımında milyonlarca iş fırsatı yaratarak kırsal alanlarda büyümeyi teşvik etmeyi amaçlıyordu. Bunun hava kalitesini iyileştirmesi, enerji maliyetlerini azaltması ve yerel biyolojik çeşitliliği arttırması, böylece ekolojik dengeyi teşvik etmesi ve Pakistan’ın çeşitli ekosistemlerini korumak için kritik olan doğal yaşam alanlarını restore etmesi bekleniyordu.
Proje kapsamında başlangıcından itibaren hızla önemli bir ilerleme göstererek Pakistan’ın çeşitli bölgelerinde yüz milyonlarca ağaç dikildi. Yerel toplulukları etkin bir şekilde harekete geçirerek çevre bilincini artırıldı ve sürdürülebilir arazi yönetimi uygulamaları teşvik edildi. Girişim, çevre gruplarından ve yerel yönetimlerden çevre koruma anlamında büyük ölçekli ve öncü bir model olarak uluslararası camiada büyük beğeni topladı. Bu takdir, projenin potansiyelini belirginleştirdi ve sürekli başarısı için umut vadeden bir izlenim bıraktı.
Ancak Pakistan’da istikrarsızlığın ve sık sık iktidar değişikliklerinin damgasını vurduğu siyasi ortam, proje için önemli zorluklar teşkil etti. Güçlü bir hükümet desteğiyle başlatılmış olmasına rağmen, proje kısa sürede bir tartışma konusu haline geldi. Muhalefet partileri projenin yürütülmesini, şeffaflığını ve hedeflerinin ardındaki gerçek niyeti eleştirdi. Bu siyasi çekişme, bölgesel ve yerel yönetimlerin sık sık değişmesiyle daha da şiddetlendi ve bu da projenin yürütülmesindeki sürekliliği ve tutarlılığı etkiledi.
Proje, siyasi muhalefet tarafından lojistik ve mali engellere kadar sayısız zorlukla karşılaştı.Siyasi açıdan bu girişim, gerçek bir çevre çabasından ziyade imaj yaratma aracı olarak algılanmış, yolsuzluk ve kötü yönetim suçlamalarına maruz kalmıştır. Lojistik açıdan,Pakistan’ın farklı coğrafi ve iklimsel bölgelerinde bu kadar çok sayıda ağaç dikme çabası önemli zorluklar ortaya çıkardı. Dalgalanan ekonomik koşullar ve uluslararası yardıma bağımlılık nedeniyle uzun yıllar boyunca istikrarlı finansman ihtiyacı da ayrıca mali sürdürülebilirlik açısından bir endişe kaynağı olarak ortaya çıktı.
10 Milyar Ağaç Tsunamisi’ne yönelik tepkiler toplumun farklı kesimlerinde farklı şekillerde ortaya çıkmıştır. Bir yanda çevreciler ve yerel topluluklar genel olarak girişimi desteklerken,öte yandan proje muhalif siyasi grupların kuşkulu yaklaşımı ve eleştirileriyle karşılaştı. Bu süreçte medyanın rolü ile projenin başarılarını vurgulaması, eksikliklerinin altını çizmesi açısından hem onaylar hem de eleştiriler bakış açısı sunması açısından kamu algısını şekillendirmede çok önemliydi.
Siyasi müdahaleler projeyi önemli ölçüde baltalamış, sık sık politika değişiklikleri,
kaynakların yeniden tahsisi ve bürokratik engeller ilerlemeyi engellemiştir. Başbakan İmran Khan’ın parlamentodaki güvensizlik oylamasıyla görevden alınmasının ardından Pakistan’ın devasa ağaç dikme girişimi ciddi bir gerilemeyle karşı karşıya kaldı. Tarihsel olarak iklim değişikliği, görevdeki Başbakan Shahbaz Sharif’in güçlü bir tutumu olmamıştır. Öte yandan, iklim uzmanları Shahbaz Sharif’ hükümetine, Imran KHan’ın ormanları yenilemeye yönelik öncü girişimini devam ettirmesi çağrısında bulunmaya devam ediyor.
Projenin hedeflerinin siyasileştirilmesi ve hükümetin önceliklerindeki tutarsızlık, uygulamanın parçalanmasına yol açmış ve etkinliğini azaltmıştır. Bu müdahale, siyasi istikrarsızlığın çevre girişimleri üzerindeki derin etkisini göstermiş ve bu tür projeleri siyasi kesintilerden korumak için daha güçlü yönetişim yapılarına duyulan ihtiyacı ortaya koymuştur.
Projenin eksik uygulanması geniş çaplı çevresel, ekonomik ve sosyal sonuçlara yol açmıştır.Çevresel olarak, ağaç dikme hedeflerinin karşılanamaması, karbon tutma ve biyoçeşitlilik için potansiyel faydaları sınırladı. Ekonomik olarak, proje iş yaratma hedeflerini karşılayamadı,bu da kırsal alanlardaki ekonomik gelişmeyi engelledi. Sosyal olarak, projenin zorlukları ve proje hakkında yaratılan kötü yönetim algısı, hükümet öncülüğündeki girişimler için hayati öneme sahip olan kamu güvenini aşındırdı ve bu kapsamdaki girişimlere gösterilen hevesi azalttı.
Önemli zorluklarla karşılaşmasına rağmen 10 Milyar Ağaç Tsunamisi projesi, çevrenin
korunmasında kritik bir dönüm noktasına işaret etmekte ve büyük ölçekli çevre projelerinin siyasi çerçevelere entegre edilmesi konusunda önemli dersler sunmaktadır. Gelecekteki girişimler için partizan olmayan desteğin sağlanması, şeffaflığın artırılması ve güçlü kamu katılımının sürdürülmesi şarttır. Bu stratejiler sadece çevresel hedeflere ulaşılmasına yardımcı olmakla kalmayacak, aynı zamanda bu projelerin siyasi ve ekonomik zorluklara karşı dayanıklılığını güçlendirecek, etkinliklerini artıracak ve uzun vadeli sürdürülebilirlik sağlayacaktır. 10 Milyar Ağaç Tsunamisi, çevrenin korunmasında nelerin mümkün olabileceğinin bir işareti olmaya devam etmekte ve bu tür iddialı projelerin kaçınılmaz olarak karşılaştığı potansiyel faydaları ve karmaşık zorlukları sembolize etmesi açısından bir örnejk teşkil etmektedir.
This article is brought to you by London Post, in collaboration with INPS Japan and Soka Gakkai International, in consultative status with UN ECOSOC.