Na Thalif Deen
UMOJA WA MATAIFA (IDN) — Malengo 17 ya Maendeleo Endelevu ya Umoja wa Mataifa, ambayo kimsingi ni pamoja na kutokomeza umaskini uliokithiri na njaa ifikapo mwaka wa 2030, yako katika matatizo makubwa ya kifedha.
Malengo hayo yamedhoofishwa kwa kiasi kikubwa na athari nyingi za mambo kadhaa, ikiwa ni pamoja na kuzorota kwa uchumi kutokana na vita vya Ukrainia na, muhimu zaidi, janga la COVID-19 lililoenea ambalo limekuwa na athari mbaya kwa mataifa tajiri na maskini duniani.
Umoja wa Mataifa unasema janga la COVID-19, ambalo sasa ni mwaka wake wa tatu, “linatoa mojawapo ya changamoto kubwa zaidi za kimataifa katika historia ya Umoja wa Mataifa”.
Zaidi ya watu milioni 6 wamepoteza maisha, na bado janga hili linaendelea kuharibu pakubwa maendeleo yaliyopatikana katika kufikia Ajenda ya 2030, wakati zaidi ya watu milioni 100 waliingizwa kwenye umaskini uliokithiri mnamo 2020, na kurudisha nyuma hali ya kupungua kwa miongo miwili kwa muda mrefu.
Benki ya Dunia inatabiri kwamba robo ya watu bilioni wanaweza kuingizwa katika umaskini uliokithiri mwaka huu wakati karibu watu milioni 323 wanaweza kukabiliwa na uhaba mkubwa wa chakula—kutishia SDG ya kwanza kutoweka.
Balozi Collen V. Kelapile wa Botswana,, Rais wa ECOSOC alisema: “Janga la COVID-19 limezidisha mienendo ambayo inachangia athari mbaya za janga katika mchakato wa maendeleo, na watu masikini zaidi na walio hatarini zaidi wanaathiriwa vibaya zaidi.”
Mitikiso ya kiuchumi kutokana na janga la COVID-19, na sasa vita nchini Ukrainia, vimezidisha hali, huku nchi maskini zaidi zikitumia mabilioni kulipa madeni, zikielekeza rasilimali kutoka kwa kukabiliana na janga na uwekezaji kuelekea kusaidia ahueni endelevu.
Akihutubia kongamano la siku tatu la ngazi ya juu kuhusu Ufadhili wa SDG lililofadhiliwa na Baraza la Kiuchumi na Kijamii la Umoja wa Mataifa (ECOSOC) Aprili 26-28, Naibu Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa Amina Mohammed alionya: “SDG zinahitaji uokoaji wa haraka. Ufadhili wa maendeleo ni sehemu muhimu ya suluhisho. Lakini hadi sasa, mwitikio wa kimataifa umepungua sana.”
Ripoti ya hivi karibuni ya Umoja wa Mataifa, Ripoti ya Ufadhili wa Maendeleo Endelevu ya mwaka wa 2022: Kupunguza Mgawanyiko wa Fedha (FSDR 2022), inaonya kwamba asilimia 60 ya nchi maskini zaidi duniani ziko au ziko katika hatari kubwa ya kukumbwa na deni, mara mbili ya viwango vya mwaka wa 2015. Gharama ya juu ya kulipa deni katika nchi zinazoendelea—zilizo na viwango vya riba hadi mara 8 zaidi ya wenzao matajiri—inatatiza fedha za umma ambazo tayari ni dhaifu.
SDG pia ni pamoja na elimu bora, uwezeshaji wa kijinsia, kupungua kwa kutokuwa na usawa, nishati ya bei nafuu na safi, na miji endelevu.
Mojawapo ya matokeo mazuri ya Kongamano hilo ambalo lilihutubiwa na wakuu kadhaa wa serikali, makamu wa rais, mawaziri wa mambo ya kigeni, mawaziri wa ushirikiano wa maendeleo na mabalozi ilikuwa kuundwa kwa Kituo cha Mfumo wa Kitaifa wa Ufadhili Uliojumuishwa (INFF).
INFF ni mpango mpya wa muhimu wa pamoja wa Idara ya Umoja wa Mataifa ya Masuala ya Kiuchumi na Kijamii (UN DESA), Mpango wa Maendeleo wa Umoja wa Mataifa (UNDP), Shirika la Ushirikiano wa Kiuchumi na Maendeleo (OECD), Umoja wa Ulaya (EU) na Serikali ya Italia na Uswidi.
Kituo kinatarajiwa “kuleta pamoja washirika wa kimataifa ili kupatanisha na kukuza msaada kwa zaidi ya serikali 80 ili kuelekeza uwekezaji muhimu kuelekea Malengo ya Maendeleo Endelevu (SDGs)”.
Dhana ya INFF ilianzishwa kwa mara ya kwanza na Nchi Wanachama wa Umoja wa Mataifa katika Agenda ya Hatua ya Addis Ababa ya mwaka wa 2015 kama mbinu inayoongozwa na nchi ili kuimarisha ufadhili wa umma na wa kibinafsi kwa maendeleo endelevu.
Liu Zhenmin, Katibu Mkuu Msaidizi wa Umoja wa Mataifa katika Idara ya Masuala ya Kiuchumi na Kijamii (DESA) alisema: “Ni wazi kwamba INFF zina jukumu muhimu katika kukabiliana kwa haraka na tatizo la sasa na katika kujenga upya bora.”
“Uzinduzi wa Kituo hicho unakuja kwa wakati mwafaka. Sasa, zaidi ya hapo awali, lengo letu lazima liwe katika kuimarisha ushirikiano ili kuunganisha mgawanyiko wa fedha na kuelekeza fedha kufikia pale inapohitajika zaidi,” alisema.
Changamoto za kimataifa zinahitaji mwitikio wa kimataifa, lakini hatimaye mtiririko wa ufadhili unapaswa kufadhili afya, elimu, miundombinu na uwekezaji mwingine wa kitaifa wa SDG katika ngazi ya nchi, aliongeza.
Msimamizi wa UNDP Achim Steiner pia alikuwa na maoni mazuri. “Ingawa kuna fedha za kutosha duniani kufadhili Ajenda ya 2030, hazijatengwa katika maeneo yanayofaa—asilimia 20 tu ya rasilimali ya kimataifa inashikiliwa katika nchi zinazoendelea, ambazo ni nyumbani kwa 84% ya idadi ya watu duniani.”
“Ili kuziba pengo hili, Kituo hiki kipya cha INFF kitazipa nchi teknolojia, utaalam, na zana wanazohitaji ili kutekeleza mikakati kabambe ya ufadhili ambayo itafungua viwango vya kubadilisha fedha — kuruhusu nchi kuchukua hatua madhubuti za hali ya hewa na kufanya uwekezaji wa mwelekeo wa siku zijazo katika maeneo muhimu kama vile asili, utaalam wa kusoma na kuandika, huduma za afya na usafi wa mazingira,” alisema.
Waraka wa Matokeo uliopitishwa katika Kongamano hilo na Wakuu wa Nchi na Serikali, Mawaziri na wawakilishi wa ngazi za juu unaonya: “Tunaeleza wasiwasi wetu kwamba uhamasishaji wa fedha za kutosha bado ni changamoto kubwa katika utekelezaji wa Ajenda ya 2030 ya Maendeleo Endelevu na kwamba maendeleo hayajashirikiwa kwa usawa kati na miongoni mwa nchi, na kusababisha kuongezeka zaidi kwa ukosefu wa usawa uliopo.”
“Mafanikio ya Ajenda ya 2030 na Mkataba wa Paris yatategemea uwezo wetu wa kuhamasisha rasilimali, na taasisi tunazounda za ajenda tofauti ili kuimarisha kila mmoja.”
Wakati huo huo, katika kujaribu kukabiliana na tatizo la kifedha linaloenea, Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa António Guterres ameanzisha Kikundi cha Kukabiliana na Matatizo ya Kimataifa kuhusu Chakula, Nishati na Fedha. Kikielezewa kama Kikundi cha ngazi ya juu cha kisiasa, lengo ni “kutangulia dhoruba kamili ya usalama wa chakula, nishati, na changamoto za kifedha”.
Kulingana na Naibu Katibu Mkuu, ripoti ya kwanza ya Kikundi cha Kukabiliana na Tatizo cha Kimataifa, pamoja na Ripoti ya Ufadhili wa Maendeleo Endelevu ya mwaka wa 2022, inaweka mapendekezo yafuatayo kwa hatua ya haraka.
Kwanza, juu ya kuhamasisha fedha haraka na kwa urahisi, kutoka kwa vyanzo vyote:
(1) Jumuiya ya Kimataifa lazima itimize ahadi zake rasmi za usaidizi wa maendeleo na kusaidia upatikanaji wa haraka wa fedha endelevu za muda mrefu.
(2) Taasisi za Kifedha za Kimataifa lazima zitangulize kunyumbulika na kasi. Taratibu za ufadhili wa dharura zinazoweza kutoa fedha kwa haraka na bila masharti yasiyofaa lazima zianze kutumika mara moja.
(3) Vikomo vya ufikiaji wa Kituo cha Mikopo ya Haraka na Vyombo vya Ufadhili wa kifedha wa Haraka vya IMF lazima pia viongezwe, na kikomo cha kuongezeka kiongezwe.
(4) Nchi zilizo na nyadhifa dhabiti kutoka nje zinapaswa kuelekeza Mali za Akiba za ziada za Kedha za kigeni ambazo hazijatumika kwa wengine wanaohitaji, ikijumuisha kupitia Upunguzaji wa Umaskini na Muamana wa Ukuaji wa IMF na Muamana mpya ulioanzishwa wa Ustahimilivu na Uendelevu.
(5) Mizunguko mipya ya kuingiza mtaji inahitajika kwa Benki za Maendeleo ya Mataifa mengi, ikiwa ni pamoja na katika ngazi ya kieneo.
(6) Benki za mataifa mengi zinapaswa pia kuchukua hatua za dharura kushughulikia gharama za juu za ukopaji zinazokabiliwa na nchi zinazoendelea katika masoko ya kimataifa, na jukumu la Mashirika ya Ukadiriaji wa Mikopo.
Pili, alisema, “tunahitaji kushughulikia hatari zinazoongezeka za madeni”. G20 inapaswa kuwezesha upya Mpango wa Kusimamisha Huduma ya Deni kwa miaka miwili na kupanga upya ukomavu kwa miaka miwili hadi mitano.
Mfumo wa Pamoja wa Kushughulikia Madeni unahitaji marekebisho ya dharura, kujumuisha uwazi wa ratiba na uwazi juu ya deni gani linapaswa kulipwa. Inapaswa kujumuisha kusimama kwa malipo ya huduma ya deni; utekelezaji wa ulinganifu wa kushughulikia; na kujumuishwa kwa wadai binafsi na wasio wa klabu ya Paris.
Tatu, tunahitaji kuwekeza katika upatikanaji sawa wa chanjo na matibabu ya COVID-19, kwa kuwa nchi nyingi bado zimezama katika janga lisilotabirika.
Tunahitaji ufadhili kamili kwa Kiharakisha cha ACT cha Vyombo vya COVID-19 na Kituo chake cha COVAX. Ni lazima nchi zijitokeze na kushiriki utaalamu wa kiufundi na mali ya kiakili ili kumaliza janga hili na kuimarisha ustahimilivu kwa siku zijazo.
Nchi zote lazima ziendelee kutoa na kupanua ulinzi wa kijamii na kuwekeza katika ufufuaji tajiri wa kazi.
Hatimaye, ni lazima tuongeze ufadhili wa hali ya hewa kwa haraka, ambao nusu yake lazima uende kwa mabadiliko.
Hili pia linahitaji kuunganisha bajeti za kitaifa na mifumo ya kodi na SDG na Mkataba wa Paris; kushughulikia taarifa za upotoshaji zinazosambazwa; na kufikiria upya motisha katika mfumo wa kifedha wa kimataifa.
Tunahitaji mshikamano wa kimataifa, unaoungwa mkono na matakwa thabiti ya kisiasa, lengo na uongozi. Nchi zilizoendelea zinapaswa kutimiza ahadi yao ya haraka ya kukusanya dola bilioni 100 kila mwaka kwa ajili ya hatua ya hali ya hewa katika nchi zinazoendelea,” aliongeza. [IDN-InDepthNews – 30 Aprili 2022]
Picha: Rais Mokgweetsi Masisi wa Botswana atoa hotuba ya ufunguzi katika Kongamano la Ufadhili wa Maendeleo la ECOSOC, tarehe 25 Aprili 2022. Hisani: UNDESA/Predrag Vasic