Na Fabíola Ortiz
MARRAKECH (IDN) – Kuanzisha njia wazi mbele na ikiwa ni pamoja na wanawake na wasichana katika jitihada za kimataifa juu ya mabadiliko ya hali ya hewa kulikuwa changamoto kubwa zaidi wajumbe na watendaji wasio wa serikali walikabiliwa nazo katika Mkutano wa hivi karibuni wa Mabadiliko ya Hali ya Hewa ya Umoja wa Mataifa katika Marrakech.
Kirasmi unaojulikana kama Mkutano wa Wanachama wa Ishirini na Mbili (MWW22), mkutano ulikuwa na siku maalumu (Novemba 14) kwa ajili ya kujadili kipekee masuala ya jinsia ndani ya Mapatano ya Muundo wa Umoja wa Mataifa juu ya Mabadiliko ya Hali ya Hewa (MMUMMH).
“Utafiti baada ya utafiti umeonyesha kuwa wanawake ndio walio hatarini na mabadiliko ya hali ya hewa na ndio sababu kuna haja ya uongozi imara juu ya suala hili,” alisema Katibu Mtendaji wa MMUMMH Patricia Espinosa.
“Tunahitaji kuweka kipaumbele mahitaji ya wanawake na kutoa majibu sahihi kwa mabadiliko ya hali ya hewa,” Mariam Diallo-Dramé, Rais wa Chama cha Viongozi Wanawake na Maendeleo Endelevu (CCVME) aliambia IDN. CCVME iko Bamako, Mali, na inafanya kazi kuwawezesha wasichana na vijana wanawake kati ya umri wa miaka 15 na 35.
Diallo-Dramé alieleza kuwa kwa sababu kukabiliana na hali ya hewa kunahusiana na upatikanaji wa elimu visivyo rahisi, kukabiliana na hali ya hewa lazima pia kuangalie suluhisho la jumla la kuwaelimisha wanawake na kuwapeleka wasichana shuleni. “Tunafanya kazi kuwezesha uraia wa wasichana na kuwashirikisha katika utoaji wa maamuzi, tunawahamasisha kuwa sehemu ya mazingira ya kisiasa nchini Mali,” alisema.
Wanawake katika kanda ya Sahel wana wajibu kwa ajili ya ustawi wa familia, mara nyingi hutembea safari ndefu kutafuta maji na chakula kwenye barabara zisizo na usalama, alisema, akiongeza kuwa “rasilimali ni nadra katika kanda ya Sahara, na wakati mwingi wanaume huwaacha wanawake kwenda shambani. Wana mbinu zao za jadi za kukabiliana, lakini haitoshi, wanahitaji msaada.”
Kama sauti ya Kiafrika kutetea masuala ya kijinsia ili yajumuishwe katika mazungumzo ya hali ya hewa katika Marrakech, Diallo-Dramé alijuta kuwa suala hili halikuwa linashughulikiwa vizuri katika mazungumzo hayo.
“Nina hisia kuwa katika hiyo mikutano ya ngazi za juu sisi, wanawake wa Kiafrika kutoka Sahel, tunaenda kubaki nyuma kwa sababu hatuko huko mezani. Hatuna uwezo wa kushughulikia suala la jinsia katika nchi zetu, serikali hazielewi, sheria zote kuhusu haki za kijinsia na binadamu, ziko tu kwa karatasi na hazitekelezwi. Unapozungumza kuhusu haki ya hali ya hewa itakuwa ni kwa ajili ya Magharibi na sio kwa ajili yetu,” alisema.
Kwa wiki mbili zilizopita katika COP22 (Novemba 7-18, 2016), wajumbe wa nchi walijadili utekelezaji wa mkataba mpya wa kimataifa wa kukabiliana na hali ya hewa uliopitishwa katika Paris mwaka wa 2015. Mkataba wa Paris unahidhinisha lugha nyeti kwa usawa wa kijinsia na unatambua wajibu wa Vyama kuheshimu na kukusa majukumu ya haki za binadamu kupitia hatua ya mabadiliko ya hali ya hewa kuita “hatua ya kukabiliana na yanayozingatia jinsia na shughuli za kujenga uwezo”.
Katika Marrakech, Vyama vilitarajiwa kuendelea na Mpango wa Kazi ya Lima juu ya Jinsia – ambao ni mpango wa kazi wa miaka miwili kuhusu jinsia uliozinduliwa katika COP20 mwaka wa 2014. Makundi ya umma yalikuwa yametetea sana mpango wazi wa hatua juu ya jinsia ndani ya UNFCCC na msaada wa kifedha kwa ajili ya shughuli chini ya Mpango wa Kazi ya Lima.
“Tunaanza kutoka kwa hatua ya kuwa sisi sio waathirika, tunaendelea sasa kwenye mjadala wa uwezeshaji,” Maité Rodríguez Blandón, mratibu wa Msingi wa Guatemala katika nchi ya Amerika ya Kati, aliambia IDN.
“Ujasiri wa hali ya hewa utakuja kutoka kwa kuwawezesha wanawake katika jamii zao. Wanawake wamejipanga vyema sana katika ngazi za mitaa na wanajua majukumu yao. Tunazingatia kubadilisha mtazamo kutoka kuwa mwathirika hadi kuwa mtendaji muhimu na mhusika mkuu kwa ajili ya mabadiliko.” Blandón anaongoza Mtandao wa Wanawake na Amani katika Amerika ya Kati na mashirika ya mashinani ya wanawake kutoka Nicaragua, Guatemala, El Salvador, Costa Rica na Honduras. Kazi yake imelenga harakati za wanawake mashinani wakijitahidi kwa ajili ya haki za ardhi, haki za wanawake na miji salama kwa wanawake katika kipindi cha muongo uliopita. Alisema kuwa kulikuwa na mazungumzo mengi mno na hakuna hatua ya kutosha katika COP22.
“Tumeona ongezeko la ushirika la vikundi vya wenyeji na wanawake ambavyo havikufikiriwa katika siku za nyuma. Mpango wa Kazi ya Lima juu ya Jinsia ulikuwa mfupi sana na huoni kutajwa kwa uwezeshaji wa wanawake katika maandishi. Imebadilika bila shaka, tuna mafanikio ya ngazi za juu ya ufahamu, lakini hatutaki kuwa katika pembezoni. Tunahitaji kuona hatua madhubuti zaidi”, alisisitiza.
Kujihusisha na sauti za wanawake wazawa pia imekuwa wasiwasi kwa Victoria Tauli-Corpuz, Katibu Maalumu wa Umoja wa Mataifa juu ya haki za wazawa. “Wanawake wa kiasili wana jukumu muhimu sana kwa sababu wao ni wale ambao kweli wanahusishwa katika kujikimu uzalishaji wa chakula cha kaboni ya chini. Hao ndio hutunza mazingira katika maeneo yao. Wajibu wao ni kweli kuhakikisha kwamba bayoanuwai ni endelevu,” aliambia IDN.
Tauli-Corpuz anaamini kwamba COP22 ilikuwa na lengo imara la jinsia.“Wanawake wako hapa ili kuhakikisha ya kwamba haki zao pia zitaangaliwa katika maamuzi yanayofikiwa. Wanawake wa kiasili ndio washirika wenye nguvu kwa ajili ya suluhisho za mabadiliko ya hali ya hewa, wanapaswa kuwa katika msingi wa majadiliano,” alisema.
Mashirika ya kiraia na mashirika yasiyokuwa ya kiserikali yalikuwa na jukumu muhimu katika COP22, Driss El Yazami, Mkuu wa Timu ya Mashirika ya Kiraia katika mkutano na Rais wa Baraza la Taifa La Haki za Binadamu la Moroko, aliambia IDN.
“Makundi ya wanawake kutoka nchi kadhaa yamekusanyika hapa kuweka msingi wa kwanza wa Mtandao wa Kiafrika wa Wanawake kwa Haki za Hali ya Hewa. Kufikia Makubaliano ya Paris kulivutiwa kwenyewe na asasi za kiraia na mashirika yasiyo ya kiserikali. Mkataba wa Paris unatambua ushirika muhimu wa watendaji mbalimbali, ikiwa ni pamoja na mashirika yasiyo ya kiserikali,” aliongeza.
Wapatao viongozi 1,500 wa ndani na wa kikanda wanaowakilisha zaidi ya serikali 780 za ndani na kikanda kutoka nchi 114 walikusanyika katika Marrakech na kuzindua mpango kwa hatua kuanza kampeni ya kimataifa kubaini fedha za hali ya hewa katika mwaka wa 2017 na kutekeleza ‘Mfumo wa Hatua ya Kimataifa’ ifikapo mwaka wa 2020. [HKK-Habari Kwa Kina – 18 Novemba 2016]
Picha mkopo: Fabiola Ortiz | IDN-INPS